Burenbezoek (B1610)

Verkeerde tijd

In Bonito willen naar de Grota Azul, maar dat gaat met hindernissen. Als we een kaartje willen kopen blijkt dat je bij een reisbureau moet reserveren. Bij onze tweede poging hebben we een exact tijdsslot toegewezen gekregen, maar uiteindelijk vertrekt onze groep precies een uur te laat. Omdat alles verder heel geordend verloopt beginnen we ons af te vragen of we wel de goede tijd hebben en inderdaad, bij het overgaan naar een nieuwe Braziliaanse staat had de klok een uur terug gemoeten. De grot vol stalactieten en stalagmieten komt uit bij een kobaltblauw meer, prachtig. In en van de andere bezienswaardigheden, het Aquárium Natural bij Bonito kun je snorkelend een rivier vol met vissen een stuk afdrijven. Het is mooi en het snorkelt comfortabel in vergelijking met de zee: geen golven en geen zout water.

De winkels in dit stuk van Brazilië vallen tegen ten opzichte van Chili en Argentinië. De supermarkten hebben meestal een groot oppervlak, maar proberen qua breedte van het assortiment een combinatie van Albert Heijn, Blokker en de Boerenbond af te dekken. Samen met grote gangpaden, lege koelboxen, half gevulde groente- en fruitvakken en een brede uitstalling van aanwezige artikelen leidt dit tot een assortiment met weinig diepgang, waardoor we vaak misgrijpen.

Overweldigend

De Pantanal is een gebied dat in de regentijd moeras is en in de droge tijd helemaal opdroogt; het is het gebied met de meeste fauna in Zuid Amerika. Hoewel we nog in de droge tijd zitten heeft het geplenst, zodat we alsnog door de modder kunnen ploeteren; jammer van het auto poetsen van een paar dagen geleden. Maar de hoeveelheid vogels die we zien is overweldigend. We maken met een gids een bushwalk, een "safari" (een auto/wandelcombinatie) en een boottocht over de rivier. Vooral de boottocht is mooi door de ongereptheid verder het gebied in, want in de buurt van de weg zijn regelmatig fazenda's, boerderijen voor veeteelt. We zien grote en kleine miereneters, neusberen, apen, een groep otters, herten, ara's, papegaaien en parkieten en heel veel kaaimannen. Een jaguar is ons niet gegund.

In Miranda, net onder de Pantanal, vinden we een ontzettend vriendelijke boerderij-lodge/camping. We worden meegenomen om apen te kijken in de omgeving en uitgenodigd voor de avondmaaltijd samen met de familie van de manager. Het blijkt een soort barbecue te zijn met heel veel vlees, wat cassave en verder niets. Brazilianen hebben toch een andere benadering van gezond eten dan wij. Maar het is leuk om een keer mee te maken; alleen jammer dat bijna niemand Engels of Spaans spreekt.

Brazilië heeft een gecombineerd 127 V / 230 V systeem en dat leidt tot volstrekte chaos. Sommige campings hebben het ene, sommige het andere, sommige beide. De stopcontacten voor 230 V zijn redelijk gestandaardiseerd, voor 127 V wordt soms een stopcontact gebruikt waar ook platte Amerikaanse stekkers in kunnen, soms ook dezelfde als voor 230 V. We waren bij een camping waar een label "110 V" bij een stopcontact hing. Toen we navroegen werd het label eraf gehaald en bleek het 230 V te zijn.Nadat we een tweepolige stekker vervangen hadden door een met randaarde bleek er spanning op de auto te staan. Het zal duidelijk zijn dat de universeelmeter onder handbereik ligt. 

We maken kilometers richting Atlantische kust door een gebied zonder campings. Overnachten bij een pompstation is dan een prima optie. Er is bewaking en er zijn dag en nacht faciliteiten voor truckers, zoals douches, toiletten en wifi. Bovendien loop je geen risico dat je je verslaapt als de truckers massaal bij het eerste daglicht vertrekken.

Op bezoek bij de buren

​Onze Nederlandse achterburen John en Joana zijn de kleinkinderen van Nederlandse emigranten in Brazilië; ze zijn er geboren en getogen. Ze zijn ook in Brazilië en we zoeken ze op bij de ouders van Joana in Campos de Holambra. Campos de Holambra is een van de latere "kolonies" van Nederlanders. Holambra (van Hollanders in Amerika, Brazilië), waar we later nog naartoe zullen gaan was de eerste. 

De eerste Nederlanders vertrokken in 1948 naar Brazilië. Katholieke gezinnen met tien of twaalf kinderen emigreerden, om toegang tot meer land te hebben, zodat ook de boerenzoons een bedrijf zouden kunnen beginnen. Verkenners waren vooruit gegaan en hadden namens de coöperatie van Nederlandse boeren een verwaarloosd landgoed met 5000 ha grond gekocht. Brazilië was een aantrekkelijk doel omdat in tegenstelling tot bijvoorbeeld in Canada en Australië het vormen van kolonies toegestaan was. De Nederlandse boeren wilden vooral melkveebedrijven opzetten. De Braziliaanse overheid ondersteunde dit omdat er veel vraag naar melk was  in het nabijgelegen São Paulo. De oudste zoons gingen als kwartiermaker vooruit om een huis voor de familie te bouwen. Er ontstonden al snel spanningen omdat al het geld dat de emigranten hadden naar de coöperatie ging en omdat het in het begin helemaal niet goed liep doordat het meegebrachte stamboekvee massaal stierf onder de Braziliaanse omstandigheden. Uiteindelijk bleef een derde van de immigranten die uit alle delen van Nederland kwamen en daar vaak een boerderij verkocht hadden in Holambra. De rest ging terug of zocht zijn heil elders in Brazilië. Holambra is nu een welvarende plaats met veel bloementeelt en ook toerisme. 

Het is heel gezellig bij de ouders van Joana. We krijgen een rondleiding langs de landerijen waar we veel leren over landbouw in Brazilië en door het museum over Nederlands immigranten in Brazilië dat door de vader van Joana is opgericht.

Holambra is kitcherig, maar dat maakt het weer leuk: nepgeveltjes, een molen en een winkel met Delfts blauw. We kunnen er kamperen in de tuin van Trudy, een tante van John. Met haar maken we een rondrit door Holambra; bij bijna ieder huis hoort een verhaal. Ook in Holambra gaan we naar het museum, waarvan een oom van Joana nu de drijvende kracht is. De opzet is vergelijkbaar met het museum in Campos de Holambra, maar het is meer gefocuseerd op de verhalen achter de immigranten. We eten Nederlands gebak bij Zoet & Zout en lunchen bij het kilobuffet van de Hollandse Club.

Koloniale historie

Paraty is een havenstadje dat de Portugezen oorspronkelijk gebruikten om goud naar Portugal te verschepen. Het raakte in verval toen de route verlegd moest worden, waarna er weinig veranderde. Het is daarom een van de mooiste nog bestaande voorbeelden van Portugese koloniale architectuur en staat op de UNESCO-werelderfgoedlijst. Het centrum dat wel toeristisch is met retaurantjes en souvenirwinkeltjes, is afgesloten voor auto's. Het heeft overal kinderhoofdjesstraten, die zo zijn aangelegd dat na springtij het water weer goed weg kan, eigenlijk waterhoofden dus. Alle huizen en gebouwen zijn perfect bont en blauw geschilderd en in het kanaal naar de zee liggen kleurrijke boten. Overal staan grote palmen en andere hoge bomen met planten die tegen de stam op omhoog groeien. Zelfs het weer doet aan Portugal denken: de omgeving ziet eruit of altijd de zon schijnt, maar als wij komen regent het; dat was bij onze vakanties in Portugal ook altijd zo, zodat we vaak weer naar Spanje vluchtten.

Het voordeel van het bijhouden van statistieken van onze reis is dat er altijd wel ergens een bijzonder getal is dat aanleiding geeft om iets te vieren. Niet alleen is het precies drie jaar geleden dat we met Dappere Dodo uit Nederland vertrokken, maar we zijn ook op de honderdste overnachtingsplaats in Zuid Amerika. Als klap op de vuurpijl meldt Facebook dat we exact zes jaar vrienden zijn. Nou dat gaan we allemaal vieren met een lunch bij een kilorestaurant, een zelfbedieningsrestaurant waarbij je betaalt per opgeschept gewicht. We kennen dit soort restaurants al uit Argentinië, maar in Brazilië zie je er nog veel meer, sterk uiteenlopend in assortiment, kwaliteit en prijs. Ze schijnen te zijn ontstaan in de crisistijd om tegen te gaan dat mensen voedsel bestelden en moesten betalen dat ze toch niet aten.

De weg naar het volgende plaatsje, Tiradentes, gaat eerst langs de kust en daarna door secundaire wegen in het binnenland. Het is een mooie, afwisselnde rit; het landschap doet aan Zuid Frankrijk denken. Het is een in de achttiende eeuw opgericht plaatsje waarvan het historische centrum sindsdien weinig veranderd is. Een van de opvallende bezienswaardigheden is de Igreja Matrix de Santo Antônio met een volledig met goud bedekt altaar.

Ouro Preto is de mooiste Portugees-koloniale plaats van Minas Gerais, de staat met veel van dit soort plaatsjes. Kronkelige, steile klinkerstraatjes met in felle kleuren geschilderde huizen en barokke kerken met een overdaad zoals we die zelfs in Zuid Europa zelden gezien hebben. Bij het binnengaan rijden we iets te ver in het oude centrum, de straatjes worden er steeds steiler en smaller en door het voortdurende eenrichtingverkeer worden we steeds verder de fuik ingelokt. We zijn blij als we Dappere Dodo hier met moeite weer aan weten te ontworstelen.

De weg richting kust is een afwisselende route door de heuvels.  We belanden weer eens op de binnenplaats van een hotel. Wat een aardige mensen! Overnachten op de parkeerplaats, ontbijt en geen geld willen hebben. In Reserva Natural Vale, het natuurpark met een van de laatste stukken Atlantisch oerbos van Brazilië en veel vogels is ook geen camping, maar alleen een hotel. Dat doen we dan maar een keer: een "chalet" in een prima omgeving. Hetcis de eerste keer sinds we drie jaar geleden vertrokken dat we niet uit pure noodzaak niet in Dappere Dodo slapen.

De tussenbak lekt een beetje olie; dat gebeurde in Afrika ook en was het begin van veel narigheid. Omdat LandCruisers in Brazilië minder populair zijn dan in veel Afrikaanse landen en omdat alle invoer in Brazilië duur en tijdrovend is zal een grote reparatie moeizaam en duur zijn. En dat willen we graag voorkomen. We hadden het oliepeil in de versnellingsbak en tussenbak al een keer gecontroleerd en laten dat nu nog een keer doen. Gelukkig is alles goed.