Jesse is vertrokken, dus hoog tijd voor wat onderhoud. De blog wordt publiceerbaar gemaakt en Dappere Dodo krijgt een beurt; behalve de al voorspelde vervanging van de manchet van de tussenbak zijn er geen extra dingen. We zitten weer op een tijdschema, want over negen dagen komen Dick en Rita, de broer van Margriet en zijn vrouw in Johannesburg aan. We gaan dan een paar weken samen door Zimbabwe trekken.

We wandelen en rijden nog een keer door het fynbos (video), voor we definitief ons zuidelijkste punt verlaten. Wanneer we terug rijden zien we een groep mensen met verrekijkers over het water turen: op niet meer dan dertig meter van de kant zwemmen twee walvissen.

De camping vinden gaat moeizaam: de eerste ligt aan een drukke weg en de tweede vraagt drie keer de gangbare prijs en helpt ons onsympathiek. De derde vraagt ongeveer hetzelfde gedrag, maar de opties zijn op, dus we gaan er maar staan. Het is een camping voor liefhebbers van heel veel borden met regels en "verboden".

We rijden door het wijngebied van Zuid Afrika. Heuvels met wijngaard na wijngaard na estate na wijnproeverij. Steile bergen met een achtergrond van wolken tegen een blauwe lucht. Hier geen townships, maar luxe, goed onderhouden huizen. Dit is ook het land van de Afrikaanders, met een mening over de zwarte bevolking die ondanks alle democratisering nog regelmatig tussen de regels door te horen is. We bekijken Franschhoek, met een mix van huizen uit de negentiende eeuw en stijlvolle moderne huizen, daarna Stellenbosch.

Ziekenhuis
Margriet is begin juli gevallen. Het leek toen niet ernstig, maar ze begint steeds meer last van haar arm te krijgen. Daarom laat ze er in het ziekenhuis een dokter naar kijken. Het gaat allemaal redelijk efficiënt: vijf uur, een intake, vier consulten, een röntgenopname en een echo later is het duidelijk: een gescheurde spier in de schouder die gehecht moet worden. Dat kan het beste in Nederland gebeuren. Het plan wordt daarom om begin november, nadat we met Dick en Rita door Zimbabwe gereisd zijn, voor een paar maanden naar Nederland te gaan en begin 2015 verder door zuidelijk Afrika te trekken. De optie om langs de westkust van Afrika naar Nederland terug te gaan hebben we in verband met alle problemen daar zoals ebola laten vallen. We willen daarom uiteindelijk Dappere Dodo verschepen.

50.000 km
We passeren een nieuwe mijlpaal: 50.000 km afgelegd sinds we uit Nederland vertrokken.

We rijden 's middags nog verder naar Cederberg Wilderness Area (video). Het groene landschap is heuvelachtig met hoge bergen op de achtergrond en met paarse en gele bloemen in de berm. De wijngaarden gaan langzaam over in sinaasappelboomgaarden.

We wandelen een paar uur door het natuurpark. De kale bergtoppen rondom het fynbos zijn rood gekleurd; ze worden langzaam bleker als de zon hoger komt. Tussen uitgebloeide struiken staan overal paarse, gele en witte bloemen.

Als we terugkomen op de camping praten we bij met Indra en Hans, Nederlanders die we ook in Swaziland al ontmoet hebben. We vinden ook onder de ruitenwisser een briefje van Brett en Yvonne die door Afrika reizen en die we kennen uit Nairobi. Ze staan op een naburige camping en hebben Dappere Dodo herkend. 's avonds komen ze even langs, dus al met al hebben we een gezellige middag en avond.

We vertrekken richting Johannesburg om op tijd te zijn voor Dick en Rita. Het is een surrealistisch landschap met bloeiend fynbos tussen grote rotsblokken die slordig op elkaar gestapeld lijken. Het fynbos gaat over in het woestijnachtige landschap van de Karoo: eindeloze, lege wegen door een bijna onbewoond gebied van dor gras en kleine, grijze struikjes die steeds verder uit elkaar staan, afgewisseld door een enkele akker en een paar schapen. In de verte liggen verspreide tafelbergen. Scheef staande telefoonpalen langs de weg tellen hun dagen. We eindigen in Carnavon, zo'n vredig, geïsoleerd, outback-achtig dorp zonder internet waar nooit wat gebeurt. Als enige gasten op de camping krijgen we een zak denneappels en een avocado cadeau van mensen die de indruk wekken dat de inteelt iets teveel heeft toegeslagen.

De volgende dag rijden we door naar Kimberley, weer over zo'n weg waarbij het (volstrekt overbodige) navigatiesysteem aanwijzingen geeft als "nu 217 km deze weg volgen" en waarbij Dappere Dodo de enige beperkende factor in de snelheid is.

's middags proberen we goed internet te vinden, maar dat valt in Zuid Afrika erg tegen. Campings hebben bijna nooit wifi, in winkelcentra zijn alleen dure of beperkte hotspots en bij de weinige internetcafé's mag je je eigen computer niet gebruiken.

Big Hole
Overal rammelt en piept het in de lift naar beneden. We staan er minutenlang in, maar in werkelijk dalen we maar een paar meter. We zijn in de "underground experience", een nagebouwd stukje mijngangen van de "big hole", de grootste door mensen gemaakte kuil ter wereld, waar tot 1914 diamanten gevonden werden. Ingerichte woonhuisjes, maar ook de bank, het kantoor van de diamantenkoper, het pandjeshuis en de kroeg waar teveel gedronken werd als een diamant gevonden was, zijn te zien in het openluchtmuseum. Wat begon als een rush van avonturiers uit alle uithoeken van de wereld eindigde als een gigantische commerciële operatie die bepalend is geweest voor heel zuidelijk Afrika: geen man heeft zoveel invloed gehad in Afrika als Cecil Rhodes, de oprichter van het diamantenconcern De Beers Consolidated. Naar hem zijn later Noord-Rhodesiē (nu Zambia) en Zuid-Rhodesië (nu Zimbabwe) genoemd.

In Kenia in maart misten we ze op een dag, maar nu lukt het: we hebben ontmoeten Eelke en Maaike (www.HetGeleSlakkenhuis.nl) die op ongeveer hetzelfde moment als wij uit Nederland vertrokken zijn en met hun gele ex-ME-bus door zuidelijk en oost Afrika trekken. Het wordt een gezellige avond.

Townships met golfplaten huisjes, met allemaal dezelfde kleine stenen huisjes of met een bonte verzameling van verschillende stenen huisjes met golfplaten schuurtjes komen voorbij als we richting Johannesburg rijden. De boerderijen maken plaats voor industrie en een goudmijn, we passeren Soweto. Steeds weer zien we dat het beleid van het ANC om mensen aan behoorlijke huisvesting te helpen wordt uitgevoerd, maar langzamer dan iedereen wil.

We slaan voorraad in omdat in Zimbabwe, onze bestemming met Dick en Rita, levensmiddelen veel duurder zijn dan in Zuid Afrika, zorgen dat de was schoon is er regelen van alles nu we eindelijk weer eens behoorlijk internet hebben.

Iedereen wil wat van je...
"Zeven uur wachten aan de grens!" "We hebben er viereneenhalf uur over gedaan om Zimbabwe binnen te komen..." "Iedereen wil wat van je aan de grens..." We worden gewaarschuwd voor de grensovergang van Zuid Afrika naar Zimbabwe. De mening van Zuidafrikanen over Zimbabwe en zijn inwoners is niet altijd even genuanceerd, maar ook van Nederlanders horen we dit. We besluiten daarom via Botswana Zimbabwe binnen te gaan. En dus rijden we via dezelfde weg waarover we ons een paar weken geleden naar Johannesburg haastten nu terug de tropen binnen.

"Alleen nog tien dollar road tax, dan kunt u gaan." De grens Botswana uit kost een kwartiertje, Zimbabwe zit met ruim een uur in de middenmoot van grensovergangen die we gehad hebben. Via een loketje of vier kopen we een visum, betalen we een verplichte verzekering, carbon tax en road tax. Alles gaat in Amerikaanse dollars. Nadat na gierende inflatie buitenlandse valuta werden toegestaan is de USD de de facto valuta van Zimbabwe.

We rijden in het Matopos National Park tussen de meest bizarre rotsformaties door het hoge riet (video). Drie stenen leeuwen kijken ons aan, een kameel van rotsblokken ligt op de grond, een stenen vrouw met een kind op haar rug voert een gesprek, gigantische keien liggen opgestapeld op een manier die spot met de wetten van de zwaartekracht. Behalve wat apen en nijlpaarden zien we nauwelijks dieren. Het park heeft erg geleden onder stroperij tijdens de periode van politieke en economische chaos in Zimbabwe en hoewel het bord aan de ingang meldt dat rangers eerst schieten en dan pas vragen stellen is er een nog effectievere manier gevonden om stropen te voorkomen: er zijn geen dieren meer.

In het park zijn grotten met muurschilderingen. Ze worden geschat op zesduizend jaar oud en zijn de meest verfijnde en realistische afbeeldingen die we deze reis gezien hebben.

In Zimbabwe zijn de enige overblijfselen van oude culturen van zuidelijk Afrika. De beroemdste is Great Zimbabwe, daarna kwam Khami. Tussen de rotsstructuren en bloeiende bomen liggen de reconstructies van de stad uit de zeventiende eeuw. Er is weinig van over en we hebben moeite om de stukken die er nog liggen te plaatsen.

Bulawayo is de op een na grootste stad van Zimbabwe en de eerste stad die we bezoeken. We rijden de stad binnen over brede boulevards met goed onderhouden gazons en bomen met paarse bloesem. Drommen scholieren gaan over straat. Meisjes lopen in schooluniformen met tuttige hoedjes, jongens met blazers en stropdassen. De mensen die we ontmoeten zijn vrolijk, hartelijk en hebben gevoel voor humor: als we tegen een man die boodschappen controleert en kassabonnen aftekent in de supermarkt zeggen: "Signature of a famous man." zegt hij: "Ik zal je mijn telefoonnummer geven." en zet die op de kassabon. Het land lijkt zich te herstellen van de chaos van een jaar of zes geleden, toen er een hollende inflatie was. In een souvenirshop zien we nog biljetten van tien miljoen dollar. In een buitenwijk komen we in een troosteloos winkelcentrum, dat in alles vergane glorie uitstraalt, maar in het centrum is het beter: de meeste gebouwen staan goed in de verf, winkels hebben een behoorlijk assortiment en mensen zijn goed gekleed.

De weg van Bulawayo naar Hwange is lang, droog en heet; het dorre gras erlangs moet nog een maand wachten op de regentijd. Toch hangt om de bomen een waas van lentegroen. Een enkele keer komen we langs een dorpje met kleine, goed verzorgde ronde of vierkante huisjes met rieten daken. Een bus die vijftig jaar oud moet zijn met een pak bagage op het dak dat bijna net zo hoog is als de bus zelf toetert en knippert om ons te begroeten.

We overnachten bij Tuskers Camp, dat op een privé-concessie aan een waterplas ligt. De camping zelf is niet geweldig, maar 's avonds komt er een groep van minstens dertig olifanten drinken en baden. Ze komen tot niet meer dan twee meter van ons af.

Wilde honden
Vroeger kwamen ze in 39 landen in Afrika voor, nu nog in een stuk of vier. We zijn in het rehabilisatiecentrum van wilde honden in de buurt van Hwange N.P.; er zijn nu twee honden in het centrum zelf (video). Vooral honden die verstrikt raken in stroperstrikken worden opgelapt. Leidende honden van een groep krijgen soms een halsband die beschermd tegen strikken en een zender met GPS heeft, maar het belangrijkste is voorlichting. Er zijn een educatief centrum en een base camp voor kinderen waar kinderen uit de buurt gratis vier dagen op kamp gaan. Ook zijn er programma's waar mensen uit de dorpen in de omgeving water of gezondheidszorg krijgen in ruil voor gedrag dat de honden beschermd.

Hwange National Park valt tegen: het is ongebalanceerd. We zien grote gebieden die door olifanten geruïneerd zijn, vlaktes bezaaid met olifantendrollen en grote kuddes olifanten. Door het oppompen van water worden poelen gemaakt waar ze op af komen. Behalve de olifanten en wat giraffes zien we weinig anders: geen roofdieren en heel weinig antilopen.

De rit naar Mana Pools start moeizaam. Het benzinestation op de route krijgt pas over twee dagen nieuwe voorraad, dus het wordt dertig kilometer extra voor we van de hoofdweg af gaan. Na honderdvijftig kilometer houdt de verharde weg op. We komen steeds langs aangeharkte dorpjes met hutjes die met motieven beschilderd zijn. Waar leven de mensen van? Er zijn een paar geiten, voor de rest is het droog, heel droog. 's middags komen we een groepje Zuidafrikaanse vakantiegangers met autopech tegen aan wie we wat gereedschap uitlenen; het geeft altijd weer een goed gevoel om een Landrover op weg te helpen. Er is geen camping in de buurt en we belanden met zijn allen op een kampeerplek die ze kennen. Het is ons eerste bushcamp sinds Turkana.

Wandelen tussen de wilde beesten
De weg in Mana Pools naar de Zambezi was berucht om zijn wasbordweg, maar is flink verbeterd. We komen over kurkdroge, brede rivieren, maar de Zambezi zit vol snel stromend water. Alle dieren zijn dan ook in de buurt ervan te vinden. We nemen een kampeerplek aan de rivier; niet goedkoop, maar met een fantastisch uitzicht op het water en in stof gehulde Zambiaanse bergen. Mana Pools is het enige park met wilde dieren waar we geweest zijn waar je mag rondlopen en uit je auto mag; de camping is niet omheind (video). We zien een olifant scharrelen op het eiland tegenover de kampeerplek, nijlpaarden stappen rond in het water en even later wandelt een andere olifant over de camping. Buffels grazen vlakbij. Als we een moment niet opletten gaat een aap er met een zakje chips vandoor. 's avonds horen we hyena's en leeuwen in de buurt.

Vier olifanten lopen langzaam de rivier in. Ze verdwijnen steeds verder onder water tot we alleen nog de ruggen zien.  Aan de andere oever komen ze weer tevoorschijn. Het blijken er vijf te zijn: er was nog een kleintje dat alleen met zijn slurf boven water kwam en op de kant geholpen wordt. Het is ze gelukt, zonder visum van Zimbabwe naar Zambia.

Paniek in dierenland
We maken iedere dag dat we in Mana Pools zijn een ochtendrit en een avondrit door het park. De ochtenden zijn koel, een koelte die de hitte van de dag al voelbaar maakt; de paden ruiken naar zand en stof. Impala's gaan met grote sprongen op de vlucht, zebra's en buffels grazen, bavianen vissen nog iets eetbaars uit olifantenpoep, een leeuwin draait zich eens om in de schaduw van een boom en met een explosie van energie jagen krokodillen op vissen. De geluiden van ontelbare vogels smelten samen tot een serene rust. Op grote stukken grond, omgeploegd door olifanten, staan alleen kale, bizar gevormde stronken, als een schilderij van Dali. Net terug op de camping zien we plotseling impala's en zebra's vluchten en buffels gaan staan. Paniek in dierenland! Een groep van minstens zestien wilde honden loopt heen en weer, een paar honderd meter bij ons vandaan. Dick springt in zijn auto voor foto's van dichterbij, maar ze zijn te vlug. Toch een bijzonder moment, het zijn de eerste echt zeldzame dieren van onze reis.

We zwaaien naar de moeder met een kind op haar rug. Ze maakt de draagdoek aan één kant los, er komt een zwaaiend handje uit, de doek gaat weer vast.

's nachts onweert het zoals het alleen in de tropen kan onweren. Overal rondom lichtflitsen, aan alle kanten harde knallen en gerommel, een korte, felle bui. Dan is het weer stil.

Bij Chinhoyi is een heel diep meertje met een grot ernaast (video). Via een steile trap en door de grot komen we bij het meertje. We zien geen direkt daglicht meer; alleen kobaltblauw licht weerkaatst in het meertje.

Confict
Voor we naar het meertje gaan hebben we een conflict over de toegangsprijs. Omdat op de camping die bij het meertje hoort niets goed werkte willen een korting voor de grotten. We spreken de dame bij de ingang erop aan. We hebben haar nog niet anders gezien dan nootjes etend, frisdrank drinkend of met haar telefoon spelend. Kijkend naar haar postuur vermoeden we dat zulke bezigheden haar dagelijkse programma zijn. Ze haalt haar baas erbij. We krijgen uiteindelijk per persoon twee dollar korting na een aantal felle discussies met argumenten als "Wij kunnen hier niets aan doen, dat wordt in Harare beslist.", "Je krijgt een boete omdat je illegaal naar het meer geweest bent.", "Laten we dit als volwassen mensen oplossen." "Ik haal de politie erbij." "Als ik korting geef wordt ik ontslagen." "Dien een klacht in, dan kan Harare geld terugstorten." "Hier is het klachtenboek. Schrijf daar je de klacht in. Er gebeurt niets mee." "Ik heb geen identificatiebadge." "Ik wil mijn naam niet zeggen."

Bushcamp
We rijden een flink stuk onverharde weg naar Ngezi, naar de enige camping in het gebied richting zuiden. Hij ligt in een recreation area. Een nachtje kamperen zou op USD 24 per persoon komen. Als we zeggen zo'n bedrag niet te gaan betalen haalt de dame bij de kassa er een collega bij "om mee te onderhandelen". Na een heleboel discussie waarbij steeds dezelfde getallen op een andere manier onder elkaar gezet worden en dan met enige moeite het totaal wordt berekend (als je voor 4x8 een rekenmachine nodig hebt blijft het lastig) is het resultaat dat ze geen mandaat hebben iets aan de prijs te doen omdat alles in Harare beslist wordt. Het wordt daarom een bushcamp in de buurt.

De volgende dag gaan we door naar Great Zimbabwe (video). We zien onderweg een achterwiel van een vrachtwagen slingeren, even later rijdt het wiel zelfstandig de berm in.

De camping ligt direct naast Great Zimbabwe. Zoals bijna overal hebben we de camping voor onszelf. Er zitten weer eens apen die het op onze spullen gemunt hebben, maar het laten zien van de katapult die we gekocht hebben is al voldoende om ze een flink stuk te laten vluchten. Blijkbaar zijn er mensen die wél raak kunnen schieten met zo'n ding.

Great Zimbabwe is de grootste opgraving van een steenstructuur ten zuiden van de Sahara, ongeveer achthonderd jaar oud. Lang hebben Europeanen niet willen geloven dat het gebouwd is door Afrikanen ("Die kunnen zoiets niet."). Het lag strategisch ten opzichte van handelsroutes en goudwinning.

We zijn er op zondagochtend. We zijn er alleen. Er heerst een serene rust, vogels op de achtergrond. Hoge muren van zorgvuldig op maat gehakte stenen, smalle doorgangen tussen grote keien, steile trappen. Er moet grote rijkdom en een goede organisatie geweest zijn om dit mogelijk te maken.

We zijn onderweg naar Marakele National Park. Het laatste deel van de weg onverhard; daar hadden we niet op gerekend. We halen de camping niet en vragen daarom een politieagent naar een kampeerplaats. Wanneer we uitleggen eigenlijk alleen een veilige plek te zoeken en verder self-supporting te zijn, nodigt hij ons uit in zijn tuin te kamperen. Het wordt een gezellige avond: alle collega's, in dienstauto of privé,  komen even kijken wat voor rare snuiters hij gevangen heeft. Het is ook weer een mooie gelegenheid voor een kijkje in de keuken. Hij heeft een golfplaten huisje gehuurd dat nog het meeste doet denken aan een studentenkamer, inclusief grote breedbeeld-TV. Zich wassen doet hij in een teiltje en zijn toilet is een golfplaten hokje van de buren dat hij mag gebruiken. Zijn vriendin ziet hij in het weekend. Na de basisschool is hij bij de politie gegaan om zijn jongere broer en zus de kans te geven naar de middelbare school te gaan. Samen met zijn zus heeft hij een huisje gebouwd voor zijn ouders, die in een andere streek wonen. Hij verdient ongeveer achthonderd euro in de maand, waar honderdvijftig euro belasting af gaat. Hij moet nu eerst zijn drie leningen afbetalen, dan sparen voor zijn huwelijk over een jaar of vier, daarna sparen voor een eigen huis en tenslotte voor een BMW voor de deur. Samen met 24 collega's is hij verantwoordelijk voor een gebied van duizend inwoners waar eigenlijk nooit wat gebeurd. Als mensen geld hebben aan het einde van de maand moet er wel eens een ruzie gesust worden, een paar maanden geleden zijn neushoornstropers gepakt en een paar jaar geleden was er een ernstig verkeersongeluk.

We maken twee "game drives" in het park en gaan naar de bird-hide. De big five zouden er moeten zitten, maar wij zien behalve antilopen en apen alleen twee neushoorns en een paar giraffen. Ook de bird hide doet zijn naam eer aan: we zien geen enkele vogel. Het landschap begint vlak en warm, maar kruipt naar een hoogte van tweeduizend meter; daar waait een snijdende wind. Kale, verweerde bergen steken loodrecht omhoog. Het verre uitzicht wordt belemmerd door stof in de lucht.

Storm
's avonds steekt een storm op. We kunnen net op tijd het kampvuur uitmaken om te voorkomen dat de vonken de tent van Dick en Rita beschadigen. Ook is er een korte, hevige bui, het is de opmaat naar de regentijd. Wanneer we de volgende dag in Johannesburg aankomen wordt ook daar de lucht loodgrijs, begint het te stormen en te gieten.

Afscheid
Het is de avond voor Dick en Rita terug vliegen naar Nederland. We willen nog een keer samen uit eten, maar de keus is beperkt als je niet te ver in het donker door Johannesburg. Geen geweldig eten, wel gezellig. Dick en Rita hebben besloten hun tent, matrassen en stoeltjes niet mee naar Nederland te nemen. We vragen de bewaker van de camping of hij het wil hebben. Hij is razend enthousiast en komt ons twee keer bedanken. Een vriend van hem zoekt een baan en kan nu in de tent slapen en de bewaking van de camping 's nachts doen.

Toen we de laatste keer in Zuid Afrika waren was Johannesburg nog off-limits, omdat het te gevaarlijk was. Er is sindsdien veel verbeterd, dus nu gaan we wel. De wegen naar het centrum zijn breed, met goed bijgehouden bermen met palmen. In het centrum zelf zien we straten met moderne wolkenkrabbers, dure auto's en goed geklede mensen, maar direct ernaast vervallen huizen, vuilnis op straat en mannen die hun roes liggen uit te slapen. Omdat Margriet toch kwetsbaarder is met haar gehandicapte arm blijven we niet te lang. We blijven wel langer in de Orient Mall, een verzameling van winkeltjes die zo uit met Midden Oosten of Zuid Azië zou kunnen komen: gesluierde vrouwen, mannen met baarden, veel winkels met bruidskleding, gordijnen of parfum. Dappere Dodo laten we wassen in afwachting van een paar maanden stalling.

De Cradle of Humankind is een gebied van grotten waar het eerst resten van meer dan twee miljoen jaar oude voorgangers van de mens gevonden zijn. We bekijken de grotten van Sterkfontein. We worden gewaarschuwd dat er nauwe doorgangen zijn, zodat je als je gehandicapt, claustrofobisch, astmatisch of nog een heleboel andere dingen bent, er niet in moet gaan. Margriet aarzelt in verband met haar arm, maar de norm is een veel braai-etende Zuidafrikaan, dus het valt erg mee. Erbij in de buurt is het Museum van Maropeng, waar op een interactieve manier, inclusief boottochtje, de ontstaansgeschiedenis van de aarde verteld wordt.

We hebben in verband met ruimtegebrek steeds de drang om souvenirs te kopen weerstaan. Omdat we naar huis gaan proberen we op de Welwitschia Country Market wat te kopen, maar we vinden niets geschikts voordat we zo geïrriteerd zijn door de opdringerige verkopers dat we vertrekken. Margriet is jarig, daarom gaan we 's avonds uit eten.

Onze vlucht naar Nederland is drie dagen na het vertrek van Dick en Rita. Margriet heeft een afspraak met de orthopeed kunnen regelen de dag nadat we terug zijn. Dappere Dodo kunnen we onder dak stallen bij Bobo Campers, een door Nederlanders gerund camperverhuurbedrijf, onder andere in Johannesburg.

De laatste dag gaat heen met opruimen, poetsen, Dappere Dodo stallen en heel lang wachten in de KLM/Airfrance lounge. De KLM zet ons nog even op het verkeerde been door te mailen dat onze vlucht om 18:00 in plaats van om 23:55 vertrekt, maar dat blijkt een softwarefoutje te zijn.

In Nata Bird Sanctuary in oost Botswana zien we, omdat we in de droge tijd zitten, weinig meer dan kleine groepjes flamingo's en pelikanen. We houden een rustige middag op de camping: naar de kookplaatproblemen kijken en internetten. Margriet bakt appeltaart in de Dutch oven.

Zoutmeer
Kubu Island (video) is een "eiland" in het zoutmeer. We rijden door eindeloze velden dor gras en langs kale, stekelige acacia's. Op een enkel klein dorpje en wat grazende paarden na lijkt het land onbewoond. Aan de horizon ligt de grote witte zoutvlakte waarin een groene plek met de silhouetten van grillig gevormde boababs opdoemt. Als de zon ondergaat wordt het witte zoutmeer langzaam zwart en worden de boababs één met de sterrenlucht.

Vakantie
De eerste kilometers na Kubu gaan door het felwitte, gladde zoutmeer, daarna volgt soms diep zand waarvoor de 4x4 nodig is en dat een overal indringende bruinzwarte laag achterlaat, waardoor alles nog dagen naar zand ruikt. De kilometers die dan volgen naar de grens met Zuid Afrika zijn snel maar eentonig. Er zijn nauwelijks auto en waar we noordelijker overal fietsers en vrouwen met kinderen op de rug zagen is de weg nu leeg. Langzaam wordt het blauw van de lucht minder fel: we gaan over de steenbokskeerkring de tropen uit. De laatste camping in Botswana is weer op zo'n met oog voor detail ingerichte camping, zelfs het toilet is bijzonder. In recordtempo zijn we de grens naar Zuid Afrika over. We belanden er in Zeerust op de avond voordat het hele elektriciteitsnetwerk van de stad overhoop gehaald wordt. We vinden met moeite een camping, want alle kampeerplaatsen zijn bezet door elektriciteitswerkers en lijkt het terrein meer op een bouwplaats.

We komen weer in gebied van winkels met volop keus en van campings met werkende warme douches en elektriciteit. Het lijkt wel vakantie...

Verder richting Johannesburg zijn er achtbaansautowegen en shopping malls zoals we die sinds Dubai niet meer gezien hebben. We gaan naar Outdoor Warehouse, de grootste kampeerwinkelketen van Zuid Afrika om in elk geval campinggasjes te kopen, zodat we minder afhankelijk zijn van het humeur van de kookplaat (hij voelt waarschijnlijk de hete adem van de concurrentie, want hij start 's avonds sneller op dan hij lang gedaan heeft). Het assortiment van Outdoor Warehouse valt niet mee, tenzij je braaispullen nodig hebt. We kamperen op Kempton Park, dicht bij het vliegveld; de afstand tot het vliegveld is dan ook de enige reden om erheen te gaan. We hopen er Gee (Travels with Timba) te ontmoeten, maar er gaat iets mis met de afspraak.

De volgende ochtend blaast er een ijskoude wind, vlaggen klepperen hard en Zuidafrikanen klagen over het abnormaal koude weer. We vluchten een shopping mall in op zoek naar spullen die we een jaar lang onderweg niet hebben kunnen kopen en naar grappige dingen, zoals een kookboek in het Afrikaans. We kamperen dichtbij Johannesburg in Krugersdorp game reserve, een prima plek als je niet in Johannesburg zelf wilt staan. Als de wind gaat liggen voelt het als een Nederlandse vroege lentedag. We nemen de kookplaat maar weer eens onderhanden, voorlopig met succes.

We hebben nog vier dagen tot Jesse komt en gaan daarom naar Pilanesberg, een van de mooiste parken van Zuid Afrika, niet te ver van Johannesburg en zeshonderd meter lager, dus niet zo koud. De totale toegangsprijs is €10 voor drie dagen; wat een verschil met Kenia en Tanzania. De eerste ochtend zien we al voor het ontbijt in het park zes leeuwen, verder grote kuddes olifanten heel dichtbij, buffels, antilopen en veel vogels (video). Bij een meertje zijn ruziënde neushoorns en drinkende giraffen (video).

Bij de Shoprite, de Zuidafrikaanse Albert Heyn, staan lange rijen en is het chaotisch druk. We horen later dat mensen er hun pensioen kunnen opnemen: het is de eerste van de maand.

Lente
Op de achtergrond klinkt het monotone gebrom van twee autowegen, maar de lente hangt in de lucht in de Groenkloof Nature Reserve aan de rand van Pretoria. Het prille groen verschijnt aan de bomen, sommige al met bloesem. 's ochtends moet nog even de kachel aan, overdag is een blouse voldoende. We gaan verschillende campingwinkels af, nu met meer succes. Daarna halen we Jesse van het vliegveld.

Een race
Omdat Dappere Dodo maar twee zitplaatsen heeft rijdt Jesse in een eigen auto. Al met al kost het bijna een halve dag om de auto op te halen en achter elkaar het vliegveld af te komen richting Krugerpark. De volgende dag gaat een stuk soepeler: we zijn voor achten op pad en rond de middag bij het Krugerpark zijn. We kopen voor €180 een "wildcard", waarmee we een jaar lang onbeperkt alle Zuidafrikaanse parken in kunnen. Maar we hebben pech: campings moeten altijd gereserveerd worden en omdat het weekend is is er bijna niets meer vrij, zodat we 173 km moeten rijden naar een kampeerplaats. Ook de volgende dag leggen we 180 km af. De weidsheid van het gebied en de variatie in landschap is mooi, de "dierdichtheid" is wel veel lager dan in eerdere parken waar we geweest zijn, in tegenstelling tot de toeristdichtheid.

Van het Krugerpark naar Swaziland is maar een kilometer of veertig. Het is landbouwgebied met immense velden bananen en citrusvruchten die hun geur over de weg verspreiden. Swaziland is meteen weer Afrikaanser: rommeliger, meer voetgangers langs de weg, meer potholes. We blijven een dag in Mlilwane National Park (video): veel antilopen en vogels, een paar reusachtige krokodillen en grote stukken verbrand land.

Eigenaardige sfeer
Een eigenaardige sfeer als we weer naar Zuid Afrika rijden. Het land is bleek en stoffig, het zou midden-Spanje in de zomer kunnen zijn. Her en der staan die platte, typisch Afrikaanse bomen, suikerrietplantages verspreiden een penetrante geur. Het voelt tropisch, zoals in India of Thailand. De lucht is strakblauw, maar betrekt in de middag met zware, grijze wolken; een typische onweerslucht, maar het blijft droog.

De grensovergang van Swaziland naar Zuid Afrika gaat supersnel: in tien minuten is het gebeurd. We hebben een reservering om te kamperen in het Hluhluwe-iMfolozi Park, maar als we er aankomen blijkt er geen camping te zijn; gelukkig is er wel een vlak buiten het park. In het park zien we vooral veel neushoorns, buffels en een olifant die vakkundig een hele boom sloopt als ontbijt (video). Leeuwen zien we niet.

De volgende dag gaan we door naar Durban. We maken een tussenstop in Echove, een plaats met een typisch Zuidafrikaanse sfeer: het rommelige en luidruchtige met handeltjes op straat zoals we dat sinds Kenia gezien hebben, maar veel welvarender dan in andere landen.

Mysterieus
Mysterieuze kruiden worden verkocht in kraampjes bovenop een winderig viaduct, op de vleesmarkt wordt gehandeld in geitenkoppen en -ingewanden. Een gigantische hal is gevuld met fruit- en groentenkramen met prachtig uitgestalde koopwaar; Indiërs, Arabieren en lachende Afrikaanse vrouwen proberen ons erheen te lokken. In een grote, overdekte doorgang trekken handelaars in DVD's de aandacht met naast elkaar opgestelde beeldschermen die allemaal verschillende films zo hard mogelijk afspelen en op een stoepje zitten vrouwen met grote borden voor zich, met foto's van kapsels die ze voor je kunnen knippen.We lopen op Victoria Street Market, de grootste en meest levendige markt van Durban (video).

Daarna gaan we door naar het strand. We lopen over een boulevard zoals je die in iedere badplaats zou kunnen vinden en lunchen aan het voor toeristen toegankelijke stuk van de haven, eigenlijk alleen een bonte verzameling van rondvaartboten, winkeltjes en restaurants. We proberen of we een townshiptour kunnen maken, maar dat lukt niet op de ene dag die we hebben. Tenslotte gaan we naar de botanische tuin; er staan hoge bomen en planten die we in Nederland alleen kennen als kleine, met moeite in leven te houden kamerplanten.

Maar we moeten verder. Jesse wil in de tweeëneenhalve week vakantie die hij heeft zowel het Krugerpark als Kaap de Goede Hoop zien, dus dat betekent veel rijden. Glooiende heuvels in een lentewaas, enorme productiebossen en plaatsjes met gekleurde, losstaande huisjes die neergestrooid lijken als vruchtenhagel op een boterham, wisselen elkaar af. Verderop wordt de omgeving parkachtig, na Port Elisabeth dat zich breed uitstrekt in de zon, weer kilometer na kilometer sinaasappelboomgaarden tot aan onze camping aan de rivier tegenover een hoge, steile kloofwand die rood kleurt in de laatste zon.

De Baviaanskloof heeft een bijzondere natuur: van de acht soorten Ecosystemen die Zuid Afrika kent zijn er zeven te vinden. De volgende dag gaan we de kloof zover we kunnen in. Een groot deel is alleen voor 4x4, dus dat lukt niet met de auto van Jesse. Op verschillende plekken zien we heel grote schildpadden.

Gebeten
Jan is op de camping gebeten door een vervelend klein keffertje, dus we gaan voor de zekerheid even langs de dokter. Er is niets aan de hand: antibiotica is niet nodig en de Nederlandse tetanusinjectie is voldoende. De campingbeheerster zit er erg mee in en geeft ons twee enorme zakken sinaasappels van eigen kweek mee.

We rijden de Garden Route door velden met een geweldige variatie aan vaak bloeiende struiken, onderbroken door kloven zoals we die sinds Oman niet meer gezien hebben. Op de camping in Wilderness ontmoeten we Sjors en Monique (www.sjoque.nl), de eerste Nederlandse overlanders die we ongepland tegenkomen. Ze zijn nu twee jaar onderweg en met hun vrachtauto via west Afrika naar zuidelijk Afrika gereisd. We zijn van plan om in Wilderness kano's te huren, maar het is zo koud dat we gaan wandelen.

Hollands Glorie
Swellendam is een van de oudste dorpen van Zuid Afrika. De huizen van anderhalve eeuw oud hebben Oudhollandse geveltjes en de grote, spierwit geverfde hervormde kerk heeft een toren die uit Haarlem of Middelburg zou kunnen komen.

Grote stukken Garden Route zijn zachtglooiende, groene heuvels die aan de achtergrond van Windows XP doendenken. Het is ook het begin van het fynbos, een van de acht biotopen die op aarde voorkomen. Het fynbos is beperkt tot een klein gebied rond Kaapstad. Er groeien bij a negenduizend verschillende soorten struiken, waarvan tweederde alleen in dit gebied voorkomt.

In de baai van Hermanus zouden in September walvissen moeten zwemmen. Er zijn metershoge golven met witte schuimkoppen die fel afsteken tegen de blauwe lucht, maar geen walvissen.

Zuidpool 
"Nee, de rij voor mensen zonder kaartje begint aan de overkant..." Er wachten nog dubbel zoveel mensen voor de kabelbaan de tafelberg op als we al dachten, maar bijna twee uur later zijn we boven (video). En het is het waard. Kaapstad schittert onder de blauwe lucht, overal staat fynbos in bloei tussen de grillige rotsformaties en in de verte zien we besneeuwde toppen. De wind komt rechtstreeks van de zuidpool en dat is te merken.

We gaan nog even het centrum in, eerst naar de kleurrijke wijk Bo-Kaap. Ieder huis is in één kleur geverfd, een kleur die harmonieert met de verf van de buren. Daarna naar de Company Gardens, oorspronkelijk door de V.O.C. aangelegde tuinen voor bevoorrading van schepen onderweg naar Indië, nu een park waar bruidsparen zich laten fotograferen.

We zoeken een andere camping, die in Kaapstad was te lawaaierig. We rijden hoog boven de zee langs strandjes en rotsformaties.  Op de camping ontmoeten we Hugh en Monag, een Engels paar dat op dezelfde dag vertrok als wij en nog net kans zag met hun Landrover via Egypte Afrika in te komen.

Na 49.310 km, 195 overnachtingsplaatsen, 27 landen, 32 grensovergangen en 355 dagen hebben we ons doel bereikt. We staan met Dappere Dodo op Kaap de Goede Hoop (video).

Na de fotosessie bekijken we de Afrikaanse pinguïn (video), de enige pinguin met een redelijke verspreiding buiten Antartica en wandelen we door het fynbos naar een stuwmeer.

Township
Drie families met kinderen in een woonruimte van 3x4 meter. We maken een tour naar Langa, het oudste township van Kaapstad. Oorspronkelijk opgezet voor alleen mannen die in de tijd van de apartheid in de haven van Kaapstad werkten, na de apartheid voor families. Na het bezoekerscentrum, een werkgelegenheidsproject en een shabeen waar we lokaal gebrouwen bier proeven, bekijken we een nog niet omgebouwde. Er wonen vijftien families, verdeeld over vijf kleine kamers, een keuken en een wasgelegenheid. De mannen en jongens slapen in de keuken, vrouwen en kinderen in de kamers. 's nachts worden extra matrassen uitgelegd om iedereen een plek te geven. De huizen worden langzaamaan omgebouwd, er wonen dan nog twee families, in een ruimte die naar Nederlandse begrippen nog steeds niet groot is. Een familie betaalt €3,50 per maand voor de oorspronkelijke plek en €35 per maand voor de omgebouwde, die dan na vijf jaar eigendom wordt. We zien ook nog de krottenwoningen met toiletten en wasplaats buiten en een kinderopvang. Kinderopvang kost €5 per maand inclusief twee maaltijden, basisschool €35 per kwartaal, middelbare school €70.

Mandela
's middags varen we naar Robbeneiland, de plek waar Nelson Mandela 27 jaar gevangen zat (video). We worden rondgeleid door een ex-politieke gevangene en zien (uiteraard) de cel waar Mandela gevangen zat. Behalve het ongezonde en harde werk in de steengroeve (waar tijdens het werk in het geheim onderwijs gegeven werd) waren vooral opsluiting in een isoleercel bij overtreding van de regels en het vrijwel volledige gebrek aan communicatie met de buitenwereld het moeilijkst.

Afscheid
's avonds gaan we uit eten met Jesse, het is de laatste avond voor hij terugvliegt naar Nederland. We hebben een prima tijd met hem samen gehad, hoewel we wel veel kilometers gereden hebben.