Na heerlijke dagen in Ouzoud is de volgende stop Rabat. We rijden via mooie kleine weggetjes. Hier is het voorjaar al volop te zien, met veel bloemen. De camping die we gepland hebben blijkt niet meer te bestaan. We kunnen op een afgesloten parkeerterrein bij een hotel staan, met een zwembad voor onszelf (leuk voor de foto, te koud om te zwemmen).

We bekijken Rabat, het heeft een mooie medina. 's middags rijden we verder naar het noorden. Omdat de OSM (Open Street Maps) van Marokko verre van volledig zijn, laat de navigatie het afweten. In Kenitra verdwalen we voor het eerst serieus.  Tenslotte komen we toch in Moulay Bousselham.

De hoge golven op de oceaan zijn prachtig. Moulay Bousselman heeft een lagune waar flamingo's en andere vogels zijn. We besluiten tot een boottochtje over de lagune. We zien vogels, maar geen flamingo's. Als we varen wordt de lucht steeds grijzen; daarom moeten we halsoverkop terug. We staan net voor het gaat gieten weer aan land.

We gaan door naar Larache. Larache was een belangrijke plaats voor de Spanjaarden. Het centrale plein ademt een Spaanse sfeer en er wordt ook nog veel Spaans gesproken.

De volgende stop is Asilah. Het is een ommuurde plaats met een mooie medina. De huizen zijn in pasteltinten geverfd.

We eindigen bij de "Grotten van Hercules", vlak bij Tanger. Het blijkt een prima plek te zijn om (goedkoop) vis te gaan eten.

De volgende dag gaan we eerst even naar Cap  Spartel, het meest noordwestelijke punt van Afrika en daarna naar de Grotten van Hercules. De grot is in het verleden uitgehouwen om molenstenen te maken. De kaap is matig door het grijze weer, maar de grot is prachtig. In het gat naar zee komen de oceaangolven meters hoog.

De hele dag regent het. We rijden naar Ceuta en varen naar Europa over een zee die veel wilder is dan de heenweg. Om vier uur beginnen we eindelijk serieus te rijden. We bereiken Granada.

De volgende dag verder richting huis. We willen kilometers maken en rijden een flink stuk autoweg; het eerste stuk door de bergen. De camping bij Valencia heeft drie plaatsen voor gelegenheidskampeerders en is verder tjokvol met huisjes. Het is ons een raadsel wat mensen beweegt hier zo te gaan zitten

We besluiten met de auto naar Valencia te gaan omdat we nog boodschappen willen doen. Het is het gebruikelijke probleem: parkeergarages genoeg, maar daar zijn we te hoog voor. Uiteindelijk vinden we een parkeerplaats, nog redelijk dicht bij het centrum. Het is een mooie stad die aan Barcelona doet denken. De Mercado Municipal is in tegenstelling to veel andere plaatsen nog volop in beweging; hij heeft wel een facelift gehad. Het is geweldig om alle vis en hammen te zien. Sommige ham is wel hel speciaal: € 15 per ons.

We besluiten tot een passende lunch (met paella - paella is tenslotte uitgevonden in Valencia) en horen dat er om twee uur iets te doen is op een naburig plein. We begrijpen niet wat het is, alleen dat het lawaaierig is. Het heeft met de "Fallas" te maken. De Fallas is een feest dat eens per jaar gehouden wordt en waarbij prachtige poppen gemaakt worden. We zijn helaas een week te vroeg, maar we zien wel een pop in opbouw.

Het hele plein waar "de gebeurtenis" is en alle straten eromheen zijn volgestroomd met mensen. Het midden van het plein is afgezet met een hek van zes meter hoog. Iedere tien meter staat een rodekruismedewerker. Handige verkopers houden bordjes "koud bier 1 Euro" omhoog en verkopen blikjes uit rugzakken. Om twee uur precies loopt een belangrijk kijkende man in een blauw jasje en veel badges naar het hek en nu wordt duidelijk wat de gebeurtenis is: een gigantisch vuurwerk. Vuurwerk midden op de dag is volgens een folder uniek in de wereld (niet zo'n wonder, wie gaat er nu vuurwerk afsteken midden op de dag als je het niet kunt zien?). Te zien is er inderdaad niet veel, behalve mist die het karakter heeft van een zonsverduistering, maar te horen des te meer. Na een kwartiertje stopt het en de massa verspreid zich. De afvalopruimwagentjes staan al klaar om de blikjes weg te vegen. We lezen dat in deze periode bijna dagelijks zo'n vuurwerk plaatsvindt.

We bekijken de stad nog even en gaan onze boodschappen doen. De Carrefour heeft een prima parkeerplaats, maar weer met toegangspoortjes die te laag zijn.

Onze camping ligt in een natuurgebied bij een lagune waar veel vogels zouden zitten. op zondagmorgen maken we een wandeling naar de lagune, maar we zien alleen landbouwgebied met sloten. We verdenken e Hedwigelobby ervan ook hier te hebben toegeslagen. We lopen terug langs het strand met prachtig uitzicht op de havenkranen van Valencia. Het blijkt dat we kaart die we hebben niet klopt: de lagune is er wel, alleen net iets verder dan we gewandeld zijn. Op maandag voor ons vertrek rijden we er even langs. We zien het water wel, maar nauwelijks vogels.

We gaan verder naar het noorden, maar we willen niet alleen maar autoweg rijden. We kiezen een route meer door het binnenland met een paar stops in mooie middeleeuwse plaatsjes.

Nog twee rustige dagen in Ouzoud. We zijn van plan om op zondag weg te gaan, maar we oren dat het de laatste mooie dag is voor vier dagen regen. We besluiten daarom van het mooie weer te genieten in plaats van in de auto te zitten. Op zaterdag eerst een lunch bij de waterval, daarna een wandeling rondom de waterval, 's zondags een wandeling naar de bron van de rivier. De omgeving is prachtig en afwisselend.

Het weer is prachtig. We maken een wandeling naar een dorpje dat 900 jaar oud is, door prachtige natuur. Het is met veel klimmen en dalen over soms smalle paadjes. In het dorp ontmoeten we een Australische die we al eerder op de camping gezien hadden. Ze nodigt ons uit in haar huis in het dorp. Ze is bezig een huis waarvan delen ook 900 jaar oud zijn te restaureren, een project waar ze al vier jaar mee bezig is.

We hebben een rustige nacht. We hadden van andere reizigers gehoord dat die 's nachts door de politie uit bed gehaald werden, omdat ze op een plek stonden waar dat niet mocht, mar wij worden met rust gelaten. We rijden naar Ouzoud en zijn om kwart over negen op de camping. We gaan naar de waterval die echt heel mooi is. De camping wordt gerund door Renate en Paul, twee Nederlanders die vier jaar door Afrika gereisd hebben. 's avonds is er een Marokkaans buffet op de camping. We krijgen de kans om uitgebreider met Paul en Renate te spreken. Ze hebben waardevolle tips.

's ochtends komen de kinderen van de herder weer kijken, maar ze zijn verlegen en zeggen niets. Twee Duitsers op de fiets komen ons tegemoet. Dapper hoor. Bij de eerste koffiestop ontdekken we dat we de achterdeur niet goed op slot gedaan hebben. We hebben een heel stuk met open deur gereden. Gelukkig hadden we na de ervaring van gisteren, toen we na de piste alle spullen die los lagen op de vloer vonden, alles goed vastgemaakt. De schade blijkt een berg woestijnzand en het verlies van een (splinternieuwe) WC-borstel te zijn. We maken een prachtige tocht door de bergen naar het noorden. De bewolking neemt wel weer toe. We willen naar een camping bij de watervallen , maar dat halen we niet voor het donker wordt. Uiteindelijk vinden we een net voor donker een plek langs de weg. Gelukkig is het rustig en worden we met rust gelaten.

We maken een tocht naar Mhahid in het zuiden, zo ver als de verharde weg gaat. We zien een bord "Timbouctou 50 jours", dat gaan we niet halen. Terug naar Zagoira en dan via de de piste naar Foum-Zguid. Ze zijn hard bezig de weg te verbeteren. De rit gaat goed tot we vastlopen bij een brug in wording met grote bergen stenen. Door het veld naar een kleinere piste; dat gaat langzaam maar goed. De piste is de N12. We kamperen ergens midden in de woestijn ('parkeerterrein aan de N12 - weinig voorzieningen, maar we ruim). In de verte zien we een bedoeïenentent met een 4WD. De enige mensen die we zien zijn een herder met heel veel geiten en zijn kinderen. Vriendelijke mensen. Het verkeer bestaat uit een enkele auto die 's avonds langskomt.

's ochtends op de camping, wat klussen en een boekje lezen. Volgens Margriet voor het eerst sinds de kinderen niet meer 's middags slapen. Deel van het onthaastingsproces zullen we maar zeggen. 's middags maken we een wandeling in de palmentuinen. 's avonds diner op de camping. Lekker en zeker niet duur.

Vandaag na twee dagen staan weer verder. Een mooie tocht naar Zagora door heel rustig woestijngebied afgewisseld met palmentuinen en dorpen met lemen huizen en ksars. Onderweg drinken we koffie en bestellen er koek bij, het is tenslotte zondag. Bekend tafereel: de kelner rent naar de winkel bij de buren, koopt daar koek en dient het op op een schoteltje. Het laatste stuk door de Draa-valei is prachtig. We komen op een fantastische camping midden in een palmerie. Het is opvallend hoe de campings in Marokko vooruit gaan zijn. Bij deze komt de beheerder met kopjes mintthee naar ons toe om ons bij de camper in te schrijven. We gaan voor het eerst in Marokko uit eten, het wordt tajine. We bestellen "Patisserie Maroccaine" toe, het blijkt een schaaltje koekjes te zijn. Voor het eerst kunnen we de hele avond buiten zitten.

's morgens eerst naar de markt in Erfoud, een drukke affaire. Ook hier is de vooruitgang zichtbaar: voor het eerst zien we vis in ijs. We horen ook dat de beesten die de slagers buiten hebben hangen nep zijn en dat het goede vlees in de koeling zit. 's middags rijden we het "circuit touristique" langs palmentuinen, heel mooi. We bezoeken een ksour, dat is een dorpje van leem met een ingang en verder omsloten door een muur. Binnenin zijn straatjes, maar ook donkere, overdekte gangen. Het al er 's zomers relatief koel zijn. Een heel stel kinderen wijst ons de weg en vraagt natuurlijk om een "stylo" of een dirham. We worden nog even in een huis uitgenodigd, maar de taalbarrière is te groot. Op de camping is met veel getoeter en lawaai een rallygroep van studenten neergestreken die met Renaults 4 en vergelijkbare auto's een tour rijden.

Vandaag naar de zandduinen bij Merzouga. We maken een tussenstop in Risani, maar daar is weinig te beleven; we realiseren ons dat het vrijdag is. Bij Merzouga zijn de hoogste zandduinen van Marokko, ze vertegenwoordigen de woestijn van de plaatjes.  We willen een rondje rijden, de heenweg over asfalt en de terugweg over volgens de reisgids goed aangegeven, goed begaanbare piste. We merken dat februari een van de rustigste maanden in. We zien wel veel borden  met toeristische faciliteiten, maar weinig toeristen. Ook het aantal mensen dat ons kameel wil laten rijden valt mee.

Er moeten natuurlijk wat mooie plaatjes van de auto in de woestijn gemaakt worden, dus we willen dicht bij een zandduin komen. We rijden achter een Marokkaanse 4WD aan richting de zandduinen. Als we hem maar volgen moet het goed gaan. Plotseling zwaait hij af; wij rijden nog tien meter verder. Tien meter teveel dus. Opeens staan we vast. We hadden ons voorgenomen om geen wilde dingen te doen: we hebben geen schep en geen zandplaten bij ons en ook de cursus terreinrijden staat nog op het programma. Maar nu eruit zien te komen. 4WD geprobeerd, lage gearing geprobeerd, geen resultaat. We laten de achterbanden gedeeltelijk leeglopen en proberen het dan nog eens. Nu lukt het om achteruit weg te rijden! We zijn blij dat we een compressor aan boord hebben om de banden weer op te pompen.

Ook op de in de praktijk niet geweldig aangegeven piste ligt soms zand. Het is een kwestie van er met de goede snelheid doorheen rijden, dan lukt het zonder verdere kleerscheuren. Het is het bekende woestijnrijdersdilemma: rijd je te langzaam dan loop je vast, rijd je te snel dan kan maak je brokken en overzie je de situatie niet snel genoeg.  Wanneer we eenmaal aan onze grote trip bezig zijn draaien we onze hand er waarschijnlijk niet meer voor om, maar nu was het een leerzame ervaring.

Vandaag een prachtige trip over de Hoge Atlas. De lucht is strakblauw. Het begint koud maar we lunchen in ons shirt buiten met uitzicht over een kloof met palmen tussen het rode gebergte.  We komen nu echt de woestijn in. Eerst nog besneeuwde bergen, daarna steeds prachtige vergezichten, afgewisseld met dorpen met lemen huizen. We eindigen op een prachtige camping, met afstand de mooiste die we ooit in Marokko zijn tegengekomen. We hebben een plek met een eigen palm.

De lucht begint gedeeltelijk blauw. Volgens Margriet is het prima weer als je de goede kant uitkijkt en tunnelvisie hebt. Een Nederlander die veel door Afrika heeft gereisd geeft nuttige adviezen over interessante plekken in zuid Marokko, waarop we onze reisplannen aanpassen. We gaan eerst Meknes in. We parkeren vlak bij de medina (vraag niet hoe), maar lopen toch nog een eind om. Mooie islamitische gebouwen en een drukke, maar kleine Medina. Dan naar het zuiden, omhoog tot 2200 meter en door de sneeuw. Op de hoogvlakte zien we apen in de sneeuw. Zodra we de bergen uit zijn wordt de lucht strak blauw. We nemen een camping op 1600 meter. Zal wel koud zijn, maar na Burgos zijn we op alles voorbereid.

Regen, regen, regen. Het was al voorspeld dat we echt zuidelijker moeten (Marrakech of ten zuiden van de Atlas) om zon te krijgen. We besluiten om verder te gaan; het is een mooie route, ondanks het weer. We maken een doorsteek en stoppen in Moulay Indriss, een heilige plaats voor de Marokkanen. Niet-moslims mogen niet in de buurt van de moskee komen. We bezoeken wel een leuk marktje. Dan hebben we pech. We rijden de camping buiten Meknes voorbij omdat we op de stadscamping willen staan. Die blijkt door de gemeente te zijn gesloten, zodat we vijftien km terug kunnen naar de camping die we eerste voorbij reden. Omdat het weer slecht blijft besluiten we niet Meknes in te gaan en komen we ook de camping niet meer af.

Om kwart voor tien komen we aan bij de haven van Algeciras, om half elf gaat de boot, om half twaaf is hij in Ceuta en om elf uur zijn we in Marokko (ja inderdaad eerder i.v.m. de tijdzone). Het is weer even wennen aan het chaotische verkeer met overal willekeurig overstekende voetgangers. Het weer knapt zo op dat we lunchen in het zonnetje. De route door het Rifgebergte is heel mooi. We stoppen in Chefchouen. Het heeft een prachtige medina vol met schilderachtige straatjes. We hebben een mooi uitzicht vanaf de camping op de stad , maar we hebben er weinig plezier van, want 's avonds begint het te regenen. Ook hier weer veel belangstelling voor de auto. De diesel was in Ceuta al 30 cent goedkoper dan in Spanje en in Marokko is het nog 30 cent minder. Dat is niet gek, want zelfs met rustig rijden verstoken we nog 14 liter per 100 km.