Door Turkije

Safranbolu

Safranbolu is het Turkse stadje waar de traditionele houten huizen het beste bewaard zijn gebleven (video). Het heeft schilderachtige straatjes, hoewel het niet groot is en erg toeristisch. De ochtend begint grijs, later breekt de zon door.

Capadocië

We gaan verder richting Cappadocië (video). We maken doorsteken om Ankara te vermijden en rijden door prachtig hoogland. Overal grote velden waar graan gestaan heeft. We verbazen ons hoe de landbouw zich ontwikkeld heeft: overal grote velden en vrijwel geen onontgonnen land meer. Ook hier veel nieuwbouw en moderne wegen. We halen onze bestemming Göreme niet in een dag en overnachten op het parkeerterrein naast een park van een restaurant. Dat gaat toch heel soepel in Turkije. Het is wel fris en we eten daarom… hutspot.

Voordat we de volgende dag verder gaan krijgen we eerst het dagelijkse broodritueel: brood kun je kopen bij de bakkerij, waar het op een prachtige, ambachtelijke manier gemaakt wordt of bij een van de ontelbare "Markets", kleine winkeltjes met allemaal hetzelfde kleine assortiment. Een broodautootje van de bakkerij komt iedere ochtend langs om brood af te leveren. Als we om brood vragen in de dichtsbijzijnde Market is het antwoord "Five minutes", er wordt getelefoneerd en even later komt het broodautootje aanscheuren en krijgen we een brood van € 0,25 geleverd.

Verderop moet er getankt worden. We begrijpen het systeem nog steeds niet helemaal. Bij de meeste pompen is de diesel belachelijk duur (€ 1,70 per liter), maar bij sommige is het wel € 0,30 per liter minder. We tanken bij een goedkope pomp waar we ook nog koffie krijgen aangeboden.

In de middag zijn we in Göreme (video). De omgeving is nog steeds even prachtig; het is we supertoeristisch. 's avonds moet de kachel aan.

Als we de volgende ochtend wakker worden horen we een geluid alsof er een luchtballon vanaf onze kampeertafel opstijgt (video). Dat is ook bijna zo.  Als we uit Dappere Dodo springen zien we een luchtballon tien meter boven ons hangen. De lucht is we vol mee. We schieten wat kleren aan en zoeken een hoog punt. We zien er wel zestig terwijl de zon opkomt. Door het land crossen luxe busjes en 4WD's met aanhanger (Toyota LC is ver in de minderheid) die ballonnen en toeristen vervoeren.

Na het ontbijt maken we een wandeling door het maanlandschap. Hoewel we er in 1976 en in 1999 ook al waren blijft het prachtig. De plaatsjes zijn ontzettend toeristisch geworden (in 1976 hadden we het voor onszelf), het landschap is nog hetzelfde: de package-toeristen gaan ook geen wandeling maken. Terug op de camping ontmoeten we een Belgisch koppel met een HZJ78 van Innovation Campers. Dat geeft meteen gespreksstof.

Onze tweede dag in Göreme is Margriet snipverkouden, dus we doen het rustig aan. We gaan met de auto naar Orvusin waar we een kerk en een moskee bekijken en wat rondwandelen. Daarna naar de markt van Avanos. Ze hebben radijzen en witte kolen die factoren groter zijn dan hun Nederlandse broertjes.

Op de derde dag gaan we eerst naar het Openluchtmuseum met mooie muurschilderingen en heel veel andere toeristen (video). 's middags gaan we naar de "love valley". Oplettende kijkertjes mogen raden waar de naam vandaan komt.

Ithala

Vroeg op zondag vertrekken we naar Ithala (video). Ithala heeft een prachtige kloof met daaraan kerkjes uit de zevende tot dertiende eeuw met oude muurschilderingen (die je in tegenstelling tot Göreme wel mag fotograferen).

Naar oost Anatolië

We rijden het eerste deel van de rit op maandag over kleine binnenweggetjes. De vrouwen dragen harembroeken, we zien geen landbouwmachines meer, maar wel ezels en de tractoren zijn kleiner en ouder dan in het westen. De landbouwpercelen zijn kleiner dan wat we in het westen gezien hebben.

We maken een tussenstop in Kayseri (video). Dit is historische grond: toen we in 1976 voor het eerst in Turkije waren hebben we hier een aantal dagen gekampeerd op een veldje naast een terrein met honderden heel kleine garages waar de motor van onze volkswagebus vervangen moest worden. De garagehouder kon niet lezen of schrijven, maar kreeg het wel voor elkaar. Hij had een hulpje (Mehmet) van een jaar of twaalf die sleutels moest aangeven etc. en zo het vak kon leren. Als we nu alle sjieke gebouwen van Volkswagen, Fiat en alle andere merken zien nemen we aan dat Mehmet de laatste generatie geweest is die dat zo geleerd heeft.

Kayseri zelf valt wat tegen: het heeft vierhonderd jaar oude bazar's maar die zijn helemaal ingeklemd tussen moderne gebouwen en ook binnen niet bijzonder. We beginnen voorraad op te bouwen voor de reis naar Iran.

De dag eindigt in Pinarbasi. Ook dit is historische grond. Twintig km voor Pinarbasi begaf de Volkswagenbus het en hier zochten en vonden we een vrachtauto die de Volkswagenbus naar Kayseri vervoerde.


De volgende dag begint met schrik. De kookplaat die het na het vervangen van de gloeispiraal fantastisch heeft gedaan start pas in de tweede cycles. Het wordt veroorzaakt door een combinatie van ongunstige omtandigheden (spanning aan onderkant specificaties, koud, 1600 meter hoog). Het is nog een lange rit naar Nemrut Dagi, het eerste stuk via prachtige wegen door mooi landschap, het laatste stuk via smalle weggetjes en gravel door een geweldig, ruig berglandschap.


We waren in 1976 in Turkije en in 1977 in Marokko en dit jaar weer in beide landen. Het is verbazingwekkend hoe verschillend ze zich ontwikkeld hebben: Marokko is niet wezenlijk veranderd in 35 jaar, Turkije is ontzettend gemoderniseerd. Natuurzijk zijn er nog traditionele dorpjes, maar de steden, ook in het oosten, zijn ontzettend veranderd. Heel veel land is ontgonnen en wordt grootschalig gebruikt voor landbouw.

Nemrut Dagi

Arsameia is een opgraving in de buurt van Nemrut Dagi met beelden en Griekse inschripties. Als we er rondkijken komen we een Nederlands echtpaar tegen dat in Turkije woont. Ze kunnen veel van onze vragen beantwoorden.

Daarna gaan we omhoog naar de beroemde koppen (video). Die zijn op tweeduizend meter en vol in de wind, dus hoewel de temperatuur beneden heel aangenaam was, is het boven alle kleding aan.

Het is een verzameling koppen die een megalomane koning (Antiochus, ca. 50 v. Chr.) van zichzelf en zijn familie (de goden) heeft laten maken. Dicht bij de goden betekende het hoogste punt van de omgeving. Ze zijn weliswaar onthoofd, maar de koppen en lichamen zijn er nog.

Sanliurfa en Harran

Als we naar Sanliurfa gaan merken we dat we in Koerdisch gebied beginnen te komen: de uitrusting van de politie wordt serieuzer. We rijden langs grote katoenvelden waar heel hard geoogst wordt en zien hoog opgeladen vrachtauto's met balen katoen. We realiseren ons dat we Sanliurfa niet voor donker zullen bereiken en zetten de auto op een veldje een eindje van de weg af. De politie komt papieren controleren, maar is uiterst vriendelijk. We kunnen zonder problemen blijven staan.

Sanliurfa claimt dat het de oudste stad ter wereld is. Afgezien van de ontelbare mobiele telefoons zal er weinig verander zijn in de laatste tientallen jaren. We hebben de bussen met Japanse en Amerikaanse toeristen achter ons gelaten. Voor ons betekent het dat we niet meer van toeristische bezienswaardigheid naar toeristische bezienswaardigheid reizen, maar veel meer onderduiken in het dagelijkse leven. Binnen vijf minuten wandelen zitten we twee keer aan de thee. Google Translate en foto's van de familie en Eindhoven helpen mij de conversatie. We zien hier nog de ambachtelijke productie  van brood (video) en gebruiksvoorwerpen, zoals we die ook in Marokko zagen. Het aantal vrouwen zonder hoofddoek neemt af, en het aantal mannen met theedoek op het hoofd en broek met "drollenvanger" neemt toe.

Bij een boerderij vragen we of we er 's nachts de auto mogen neerzetten. Het eerste wat de vrouw vertelt is dat ze acht kinderen heeft. Als wij vertellen dat we drie kinderen hebben maakt ze duidelijk dat Allah het met haar toch beter heeft voorgehad.

Voordat we weer teruggaan naar Şanliurfa bezoeken we de opgraving Glöbeklitepe. Het zou het oudste heiligdom zijn dat ooit opgegraven is, van twaalfduizend v. Chr., de tijd dat jagers/verzamelaars zich op vaste plekken begonnen te vestigen. De opgraving is nog volop bezig. Er zijn pilaren met mooie dierenafbeeldingen opgegraven. Daarna gaan we naar het archeologisch museum. We belanden eerst bij het cultureel museum. Het is een gebouw met kogelgaten waarin getoond wordt hoe heldhaftig de Turken zijn. Het archeologisch museum heeft prachtige spullen, maar zoals zo vaak worden ze slecht tentoongesteld en wordt weinig informatie gegeven. 

We hebben vastgesteld dat we onze energiehuishouding in de camper moeten aanpassen als we weinig rijden: de oktoberzon levert niet genoeg energie aan de zonnepanelen om de koelbox dag en nacht aan te laten staan. De lunchen in een parkje en maken de kwetsbare levensmiddelen op. Daarna gaat de koelbox uit.

Na de lunch gaan we naar het park in het centrum. Er liggen moskeeën prachtig aan het water en ook is er de grot waar Abraham geboren zou zijn.

Harran ligt vlak bij een belangrijke grensovergang met Syrië. Het claimt de eerste universiteit ter wereld te hebben gehad. Ook wordt het genoemd in Genesis als woonplaats van Abraham en zijn familie. Je proeft iets van de wanhoop van plaatsen waar toerisme belangrijk is en waar de toeristentoestroom plotseling is afgesneden door een externe politieke gebeurtenis. We bekijken de bijenkorfvormige huisjes, tot recent de standaard huizen die goed passen bij het extreme klimaat van de omgeving. Via eerst kleine, mooie maar langzame weggetjes komen we in Diyarbakir. We zien een bruin bord (betekent ook in Turkije "toeristisch") naar een "Paviljoen" en bedenken dat dat een geschikte overnachtingsplek kan zijn. We kunnen er staan, direct aan de Tigris en worden uitgenodigd voor thee. Dat kan aan gewoon tafeltje, maar ook in een soort zespersoons bed. Weer eens iets anders.